సంపూర్ణ చంద్ర గ్రహణం అనేది ఆకాశంలో ఒక అపురూపమైన ఖగోళ దృశ్యం, ఇక్కడ చంద్రుడు భూమి నీడలో పూర్తిగా మునిగిపోయి, రక్తవర్ణంలో మెరిసే ఒక అద్భుత దృశ్యాన్ని సృష్టిస్తాడు. ఈ ఘటన శాస్త్రీయంగా సూర్యుడు, భూమి మరియు చంద్రుడు ఒకే సరళ రేఖలో ఉన్నప్పుడు సంభవిస్తుంది, భూమి వాతావరణం ద్వారా వక్రీకరణ చెందిన సూర్యకాంతి చంద్రుని ఎరుపు రంగులోకి మారుస్తుంది. ఈ దృగ్విషయం కేవలం శాస్త్రీయ ఘటన కాదు; ఇది ప్రపంచవ్యాప్త సంస్కృతులలో మూఢ నమ్మకాలు, ఆధ్యాత్మిక భావనలు, సాంస్కృతిక చిహ్నాల ను గుర్తు చేసి, శాస్త్రీయ పురోగతిని ఆహ్వానించే ఒక సందర్భం.
#మూఢ నమ్మకాలు మరియు సాంస్కృతిక భావనలు:
సంపూర్ణ చంద్ర గ్రహణం మనకు చాలా సంస్కృతులలో మూఢ నమ్మకాలను గుర్తుకు తెస్తుంది. ప్రాచీన కాలంలో, గ్రహణాన్ని దుష్ట శక్తులు లేదా రాక్షసులు చంద్రుని మింగేస్తున్నట్లుగా భావించేవారు. భారతదేశంలో, హిందూ పురాణాల ప్రకారం, రాహు మరియు కేతు అనే రాక్షసులు సూర్యుడు మరియు చంద్రుని మింగడానికి ప్రయత్నిస్తారని నమ్మకం. ఈ కథ క్షీర సాగర మథనంలో అమృతం కోసం దేవతలు మరియు రాక్షసుల మధ్య జరిగిన పోరాటం నుండి ఉద్భవించింది, ఇక్కడ రాహు అమృతాన్ని దొంగిలించి తాగడానికి ప్రయత్నిస్తాడు.
గ్రహణాల పరం గా అనేక మూఢ నమ్మకాలు మన జీవితం లో పెనవేసుకుని ఉన్నాయి. గ్రహణ సమయంలో గర్భిణీ స్త్రీలు బయటకు రాకూడదు, కత్తులు లేదా ఇతర పదునైన వస్తువులను ఉపయోగించకూడదు, ఆహారం తీసుకోకూడదు వంటి మూఢ నమ్మకాలు ఇప్పటికీ కొన్ని ప్రాంతాల్లో ఉన్నాయి. ఇతర సంస్కృతులలో కూడా గ్రహణం అపశకునంగా భావించబడింది. ఉదాహరణకు, ఐరోపాలో, మధ్య యుగాలలో, గ్రహణాలు మంత్రగత్తెలు లేదా దుష్ట శక్తులతో ముడిపడి ఉండేవి. పౌర్ణమి రాత్రులు వేర్వోల్ఫ్ మరియు వాంపైర్ కథలతో సంబంధం కలిగి ఉండటం వల్ల, గ్రహణం భయాన్ని మరింత పెంచింది. ఈ మూఢ నమ్మకాలన్ని ఖగోళ శాస్తాన్ని అధ్యయనం చేసి ఖగోళ సంఘటనలను అర్థం చేసుకోవడానికి ముందు మనిషి భయం నుండి పుట్టినవి, కానీ ఆధునిక శాస్త్రం ఈ భ్రమలను ఛేదించి, గ్రహణాన్ని ఒక ఖగోళ అద్భుతంగా చూడడానికి అవకాశం కల్పించింది.
#ప్రపంచ సంస్కృతులలో చంద్రుని ప్రాముఖ్యత:
చంద్రుడు అనేక సంస్కృతులలో స్త్రీత్వంతో సంబంధం కలిగి ఉన్నాడు. గ్రీక్ పురాణాలలో, చంద్రుడు ఆర్టెమిస్, సూర్యుడు అపోలో, మరియు వారు తోబుట్టువులు. అజ్టెక్ సంస్కృతిలో, చంద్రుడు కోయోల్క్సౌహ్కి అనే దేవత, సూర్య దేవుడు హుయిట్జిలోపోచ్ట్లీ సోదరి. ఇస్లామిక్ పూర్వ అరేబియాలో చంద్రుడు దేవతగా, చైనీయ సంస్కృతిలో యిన్‌గా (స్త్రీలింగం) చిత్రీకరించబడ్డాడు. రెండు పౌర్ణమిల మధ్య వ్యవధి స్త్రీ రుతుస్రావ చక్రంతో సమానంగా ఉండటం వల్ల ఈ అనుబంధం తార్కికంగా కనిపిస్తుంది. చంద్రుడు నెలవంకగా కన్యగా, పౌర్ణమిగా మాతృమూర్తిగా, అమావాస్యగా మంత్రగత్తెగా చిత్రీకరించబడ్డాడు. జ్యోతిషశాస్త్రంలో, చంద్రుడు అతని స్థానం భావోద్వేగాలు, జ్ఞాపకాలు, పోషణ లను నియంత్రిస్తాడు, ఇది మానవ మనస్సు యొక్క సూక్ష్మ లయలను ప్రతిబింబిస్తుంది. అయితే, పితృస్వామ్యం పెరగడంతో, చంద్రునితో సంబంధం ఉన్నవి అన్ని దుష్ట విషయాలుగా పరిగణించబడ్డాయి. ఉదాహరణకు, క్రిస్టియన్ ఐరోపాలో, పవిత్ర రోమన్ సామ్రాజ్యం పతనం తర్వాత, చంద్ర ఆరాధకులు మంత్రగత్తెలుగా ఖండించబడ్డారు, మరియు పౌర్ణమి రాత్రులు భయానక కథలతో ముడిపడ్డాయి.
ఒట్టోమన్ సామ్రాజ్యంలో, నెలవంక ఇస్లాం యొక్క చిహ్నంగా పరిగణించబడింది, అలాగే ఇది పాకిస్తాన్ మరియు టర్కీ జెండాలపై కనిపిస్తుంది. 15వ శతాబ్దంలో, బైజాంటియమ్ స్వాధీనం తర్వాత, ఒట్టోమన్ స్థాపకుడు ఉస్మాన్ నెలవంకను సామ్రాజ్య చిహ్నంగా ఎంచుకున్నాడు, ఇది ఒక హోరిజోన్ నుండి మరొక హోరిజోన్ వరకు సామ్రాజ్య విస్తరణను సూచిస్తుంది. ఈ చిహ్నం ఇస్లామిక్ ప్రపంచంతో ముడిపడి, చంద్రుని సాంస్కృతిక ప్రాముఖ్యతను మరింత బలపరిచింది.
#హిందూ పురాణాలలో చంద్రుడు మరియు గ్రహణం:
భారతీయ సంస్కృతిలో, చంద్రుడు స్త్రీత్వంతో కాకుండా, శృంగారభరితమైన పురుష దేవుడిగా, సోమ లేదా చంద్రగా చిత్రీకరించబడ్డాడు. అతని వాక్సింగ్ మరియు క్షీణత సముద్ర ఆటుపోట్లు, మొక్కల రసాలు మరియు భూసంబంధ ద్రవాలను ప్రభావితం చేస్తాయి అని నమ్ముతారు. వేద కాలంలో, ఆకాశం 28 నక్షత్రాలుగా విభజించబడింది, వీటిలో 27 దక్ష ప్రజాపతి కుమార్తెలు, చంద్రుని భార్యలు. చంద్రుడు రోహిణిని ఎక్కువగా ఇష్టపడ్డాడు, దీనివల్ల ఇతర భార్యలు దక్షుడికి ఫిర్యాదు చేశాయి. కోపంతో, దక్షుడు చంద్రుని వృధా వ్యాధితో శపించాడు, అతను క్షీణించడం ప్రారంభించాడు. శివుడిని ప్రార్థించిన చంద్రుడు అతని తలపై ఉంచబడి, పునరుజ్జీవనం పొందాడు, శివుడు సోమశేఖరుడిగా పిలువబడ్డాడు. మరొక పురాణ కథలో, చంద్రుడు బృహస్పతి (గురు గ్రహం) భార్య తారతో ప్రేమలో పడి, ఆమెతో పారిపోయాడు, దీనివల్ల స్వర్గం లో సంక్షోభం ఏర్పడింది. ఈ సంఘటనలో జన్మించిన బుధుడు ఆండ్రోజినస్ ( స్త్రీ – పురుష ) స్వభావం కలిగినవాడు గా ఉంటాడు, ఇది మానవ భావోద్వేగాలు, శృంగారం మరియు సంక్లిష్ట సంబంధాలను ప్రతిబింబిస్తుంది. చంద్రుడు కళలో జింకలు లేదా పెద్దబాతులు లాగిన రథంపై, సోమ మూలిక నీ కుందేలు పట్టుకుని చిత్రీకరించబడింది. ఈ కుందేలు ఒక జాతక కథలో (బుద్ధుడి జాతక కథలు) ఆకలితో ఉన్నవారికి తనను తాను త్యాగం చేసి, చంద్రునిపై స్థానం పొందింది, ఇది త్యాగం మరియు ఆధ్యాత్మికతను సూచిస్తుంది.
#చంద్రుడు మరియు రాచరికం:
హిందూ పురాణాలలో, భారతదేశంలో సూర్య వంశం మరియు చంద్ర వంశం అనే రెండు రాజ వంశాలు ఉన్నాయి. రామాయణం సూర్య వంశానికి, మహాభారతం చంద్ర వంశానికి చెందినది. రాముడిని రామచంద్ర అని పిలవడం వెనుక చంద్రుని పట్ల అతని ప్రేమ కథ ఉంది; అతను చంద్రుని తన తల్లి సోదరుడిగా చూసేవాడు, అందుకే చందమామ అని పిలుస్తాం. మౌర్య సామ్రాజ్య స్థాపకుడు చంద్రగుప్తుడు చంద్రునితో సంబంధం కలిగినవాడు, ఎందుకంటే జైన పురాణాల ప్రకారం, అతని తల్లి చంద్రకాంతితో ప్రకాశించే నీటిని తాగాలని కోరింది. దక్కన్‌లోని యాదవ రాజులు తమ సంతతిని చంద్ర దేవుడితో గుర్తించారు, ఇది చంద్రుని రాచరిక ప్రాముఖ్యతను చూపిస్తుంది. “మాస్” ( నెల) పదం ముండా తెగల నుండి వచ్చింది, ఆర్యన్ మరియు స్థానిక సంస్కృతుల మిశ్రమాన్ని సూచిస్తుంది, ఇది భారతీయ సంస్కృతి యొక్క బహుముఖ స్వభావాన్ని తెలియజేస్తుంది.
#సైన్స్ పురోగతి మరియు చంద్రయాన్:
ఆధునిక శాస్త్రం మూఢ నమ్మకాలను ఛేదించి, చంద్ర గ్రహణాన్ని ఒక ఖగోళ అద్భుతంగా ఆస్వాదించే అవకాశం కల్పించింది. భారతదేశం యొక్క చంద్రయాన్ మిషన్ ఈ పురోగతికి ఒక ప్రముఖ ఉదాహరణ. 2023లో, భారత్ చంద్రుని దక్షిణ ధృవాన్ని చేరుకున్న మొదటి దేశం అయింది, అమెరికా, రష్యా మరియు చైనా వంటి శక్తివంతమైన దేశాలకు సాధ్యం కాని ఘనతను సాధించింది. ఈ విజయం ప్రపంచవ్యాప్తంగా అభినందనలు అందుకుంది, ఈ మిషన్ భారతదేశం యొక్క శాస్త్రీయ సామర్థ్యాన్ని, ఆకాశ రహస్యాలను అన్వేషించే దాని సంకల్పాన్ని చాటింది.
ఈ సంపూర్ణ చంద్ర గ్రహణం మన సమాజం లో ఇప్పటికీ ఉన్న మూఢ నమ్మకాలను మనకు గుర్తు చేస్తూనే, ఒక ఖగోళ అద్భుతంగా మనలను మంత్రముగ్ధులను చేస్తుంది. శాస్త్రీయ పురోగతి ద్వారా, మనం ఈ ఘటనలను భయంతో కాకుండా ఆశ్చర్యం తో అబ్బురం గా చూడవచ్చు. పురాణ కథలు మన సాంస్కృతిక వారసత్వ సంపదగా అప్పటి జానపద గాథలుగా చెప్పుకోవడం లో ఎలాంటి అభ్యంతరం ఉండదు. కానీ నేటి మానవ సమాజం శాస్త్రీయ పురోగతి ని అర్థం చేసుకుని ఖగోళ విషయాలు చూసి భయపడే స్థాయి ని దాటి వాటిని పరిశీలించి వాస్తవాలను తెలుసుకుని నూతన పరిశోధనల దిశగా తన గతిని మార్చుకోవాలి. మరిన్ని ఖగోళ మైలురాళ్ళు దాటి దిగంతాల రహస్యాలను చేధించాలి.
– సి. రామ రాజు జన విజ్ఞాన వేదిక తెలంగాణ 9441967100
